(उच्छ्वास कविता) के हाेला ?

 

(उच्छ्वास कविता)

के हाेला ?

 

सरण राई

 

एक्लाे मान्छे

जता मन लाग्छ,उतै हिँड्छु

गाेडाले साथ दिन छाडेपछि... के हाेला ?

 

धराप जिन्दगी

जति बेला पनि खस्न सक्छ, खसेपछि

दु:खले आर्जेकाे सम्पत्ति .. कस्काे हाेला ?

 

२०८०/८/२४,धरान

 

लासमा सास फुक्नु छ

 

( कविता)

लासमा सास फुक्नु छ

 

सरण राई 

 

लेख्न मन छ

केले लेखाैँ ? कलमले कि मनले

डुल्न मन छ

केले हिड्ने ? धनले कि तनले

धन छैन तन कमजाेर

तुल्बुलिरहने मन र डुब्न लागेकाे घाम

छैन काम

कसले दिन्छ माम

अक्करमा मात्र फल्दाे रहेछ दाम

जान ता पर्छ नै तर कसरी जाम

खटनमा हुँदैन छैन बसेकाे ठाम...

अब खटनमा पार्नु छ काम माम दाम र ठाम ।

 

दाससन्तान युगाैदेखि

सहयाेगका लागि हात थापेँ

हात मालिकलाई बुझाईसकेका रहेछाै

साेच्ने दिमाग खाेक्राे बनाईसकेका रहेछाै

हात,साेच र स्वतन्त्र अस्तित्त्व बुझाईसकेका रहेछा‌ै

दाससन्तान ! दाससन्तान तिमी महादास भईसकेछाै

हात नभएकाे

मत नभएकाे

साेच नभएकाे

मालिकले तिम्राे देश बेचेपछि देश नभएकाे

फगत तिमी मालिककाे राेबाेट दास हतियार

दास ! मरिसकेकाे लास ! दासलासबाट केकाे आश ...

 

दासैदासकाे सहरमा पनि

लासैलासकाे देशमा पनि

लासहरूमा जिउँदाे सास फुकेर

दासहरूमा साेच र स्वत्व भरेर

लासलाई जिउँदाे बनाएर

दासलाई मालिक बनाएर

नयाँ साेच नयाँ विचार राेपेर

नयाँ बाटाे हिँडेर हिँडाएर

दासहरूआफै मालिक भएकाे देश फुलाउनु छ

सुन्दर भाव, सुन्दर विचार र सु्न्दर जीवन-संसार बनाउनु छ !

 

२०७८/१२/११

सर्वसाधारण आममान्छे र नेता

 

सर्वसाधारण आममान्छे र नेता 

 

सरण राई 

 

थोत्रो लुगा फाटेको जुत्ता लगाएको

दुब्लो मरन्च्यासे भावुक अनुहार भएको

शिर ठाडो पारेर केहि गम्दै गन्दै

केहि खोजिरहेजस्तो

भेट्ला भेट्ला जस्तो गरी केहि ताकिरहेको

टिठलाग्दो मानिस सडकमा पैदल हिडिरहेको

भेट्यो भने सम्झे हुन्छ

लोभ र पापले नछोएको

ऊ सर्वसाधारण आमसाहित्यकार हो |

 

राजसी ठाटबाटसित

मान्छेलाई हप्काउदै दप्काउदै हियाउदै

उसको गाडीले भरसक मान्छे किच्चाउँन खोज्दै

पुष्ट भरिलो तर घिनलाग्दो अनुहार भएको मान्छे

भेट्यो भने सम्झे हुन्छ त्यो नेता हो |

 

दुर्घटना भयो

कारमुनि किचिएर मानिस मरेको देख्यो भने

सम्झे हुन्छ त्यो मर्ने मानिस सर्वसाधारण आममान्छे हो

किच्चाएर मार्ने अरु कोहि नभएर उनीहरुले विश्वास गरेको नेता हो !

 

२०७१ कार्तिक १, धरान 

 

 

दु(इ कविता) १. अहिले २.जित

 

(कविता)

सरण राई

 

१. अहिले

 

गराैला भाेलि

हाेइन आजै गर

भाेलि भरैकाे के भर

अहिले छ र

अहिलेकै भर पर ।

 

२. जित

हृदयमा बाँस पाउनु जित ।

मायालु बाजि जित्नु जित ।

अहिले केही गरिरहनु जित ।

अन्याय नगर्नु जित ।

सत्य न्यायका पक्षमा रहनु जित ।

जीवनकै पक्षमा लडिरहनु जित।

उज्यालाेका लागि लडे सधैं जितै -जित !

 

 

 

 

 

 

(अाजकाे कविता) उज्यालाे देश

 

(अाजकाे कविता)

उज्यालाे देश

 

सरण राई

 

एउट‌ै पनि दराे उभिन सकेन

भेल- फाेहाेर भ्रष्टाचार सिध्दान्तहीन भेलमा

पुल एउटै पनि बन्न सकेन

पारी पुग्ने संकटका पलमा

फाेहाेर अनैतिकताकाे दलदलमा भाँसिएर

सबै मर्छन् त ? सकिन्छन् त ?

हाेइन !

जन्मदै छन् वीरहरू

अँध्याराे अन्त गरी उज्यालाे उमार्नेहरू

पुलपारी उज्यालाे देश पुग्न

अाउँदै छन् सुनाैला क्षणहरू ! ! क्षणहरू !! !

२०७७असाेज २५

यथार्थबाेध

 

यथार्थबाेध

 

दु:ख दिने र पाउनेकाे

थिच्ने र थिचिएकाकाे कलह

खरानीभित्रकाे अागाे हाे

दु:ख दिनेलाई

डडाएरै खरानी पार्छ ।

?!?

 

?!?

 

सरण राई

 

जाेडि चराहरू

एउटा खुत्रुक्कै

बिजाेडि चहचहाउन छाडेकाे छ

एउटाबाट अर्काे डालिमा सँगसँगै उफ्रेकाे

डालिहरू चहार्न छाडेकाे छ

सँगसँगै उडेकाे अाकाश

पखेटा काटिएर उड्न छाडेकाे छ

नाैरङ्गी रङमा डुबेर

जिजीविषाकाे अदृश्य तलाउमा डुब्न नसकि तैरिदै छ ।

अझै अाउँछ कि वसन्त भन्दै पर्खदै छ

अाउँछ त? अाउँछ अाउँदैन साेध्नै बेकार छ !

२०७६/६/६,विशालचाैक

 

 

गुजार्छु एउटा जीवन

 

गुजार्छु एउटा जीवन

 

सरण राई

 

म— के के हुँ ?

फलाम हुँ भने खिया लाग्छु, लाग्छु

काठ हुँ भने सडिन्छु, मक्किन्छु र तुरिन्छु

निर्जीव हुँ भने मलाई केही भन्नु छैन

जीवित हुँ भने मृत्युले म बेरिन्छु, बेरिन्छु

बिस्मात मान्ने किन ?

म अनुभूतिहीन भएभने त केही छैन

सम्वेदनशील छुभने त

आफ़्ना, अरुका र जीवितहरूका सुख दुःखमा हाँस्छु, रुन्छु

हाँस्दै रुदैँ उकाली ओराली

आरोह अवरोह जीवनका

जसरी भए पनि गुजार्छु, गुजार्छु

अनि, गुज्रिन्छु ...उसपार... पारि

पारि..पारि अनन्तमा !

पारि अनन्त अनन्तमा...

हुन सक्छ जहाँ सबै छन्

हुन सक्छ जहाँ सबै छैनन् !

 

२०६६।१।१७.

 

 

जहिले पनि तिमी सडकमा

 

जहिले पनि तिमी सडकमा

 

सरण राई

 

नेतालाई माथी पुर्याउन

सडकमा उफ्रिन्छाै

नेता माथी पुगेपछि

जनविरोधी अवैध खुवाईलुवाइ गराईकाे समर्थनमा

नेताले तिमीलाई सडकमा उफार्छ

सडकमा उफ्रन्छाै,उफ्रिरहन्छाै

र...

चेत र विवेक नपलाएसम्म

जहिले पनि सधैं सदैव तिमी सडकमै हुन्छाै !

 

२०७५/४/३ विसालचाैक

 

 

 

 

 

भाेगाइ

 

भाेगाइ

 

सरण राई

 

अझै मेराे पछाडि ब्लाकबाेर्ड छ

मेराे एउटा हातमा चक

र, अर्काे हातमा डस्टर छ-- लागिरहन्छ 

 

लेख्न खाेज्छु

लेखिदैन, कि लेखेर पनि देखिदैन ।

बाँच्नुकाे आनन्द

खाेजिरहन्छु, कही कतै भेटिदैन ।

यस्तै रहेछ बचाइ

यस्तै रहेछ भाेगाइ !

 

 

अझ‌ै मेराे पछि जुलुस छ

न्याय,सत्य र देशका लागि

मार्न र मर्न तयार आममान्छेकाे लाम छ-- लागिरहन्छ

 

व्यवस्थाले बनाईसकेछ आममान्छेलाई

बहिरा, लाटा अन्धा पिछलग्गु दास

फेर्न छाडेछन् जिउँदालेझैँ सास

लासबाट केकाे आस ?!

यही हाे त साँचाे भाेगाइ

यस्तै हुन्छ त सार्थक बचाइ ??

 

२२अप्रिल २०२१ र ६ जुलाइ २०२२

 

दुई उच्छ्वास कविता

 

(कविता)

दुई उच्छ्वास कविता

 

सरण राई

 

१. अहिले

गराैला भाेलि

हाेइन आजै गर

भाेलि भरैकाे के भर

अहिले छ र

अहिलेकै भर पर ।

 

२. जित

हृदयमा बाँस पाउनु जित ।

मायालु बाजि जित्नु जित ।

अहिले केही गरिरहनु जित ।

अन्याय नगर्नु जित ।

सत्य न्यायका पक्षमा रहनु जित ।

जीवनकै पक्षमा लडिरहनु जित।

उज्यालाेका लागि लडे सधैं जितै -जित !

(आजकाे कविता) फर्सिकाे जरा- लहरा

 

(आजकाे कविता)

फर्सिकाे जरा- लहरा

 

सरण राई

 

एक‌ै खाल्का गट्टा

लहरै लहरा लट्टै लट्टा

किन एकै खाल्का फर्सि फलेका !

हेर्दा त लहरा बेग्लै बेग्ला

झुक्क्याउन सधैं पल्केका

सबै लहराका रहेछ एउटै जरा !

अनि उस्तै उस्तै

फर्सि

भित्र भित्र कुहेका

फर्सिकाे जरामै किरा परेका

अनि उस्तै उस्तै भित्रभित्र कुहेका

झुक्क्याउन सधैं पल्केका

हा हा हा...

एकै खाल्का फर्सी फलेका !

 

२०७८ बैशाख ९

 

 

हली

 

(आजकाे कविता)

हली

 

सरण राई

 

जन्मेकै म हली हुनलाई

बुबा हली हुनुहुन्थ्याे

म अहिले हली,दास अर्काकाे नाेकर भएकाे छु

हली अर्काक‌ै

अर्काकै खेतबारी जा्ेत्छु

मालिककाे खेतबारी खन्छु

पाखुरी बजाउछु

पसिनाले सिञ्चित गरेर बालीनाली फलाउछु

जुन बालीनाली मेराे हुँद‌ै हाेइन मालिकक‌ै हाे

मालिकले फालि दिएकाे थाैरैले आधि पेट बाँचेकाे छु

पूरा पेट अघाएर बाँच्नु मेराे नैसर्गिक अधिकार हाे

अघान्जेल खानका लागि मालिक ! मालिक फेरिरहेकाे छु ।

 

मालिक सब‌ै उस्तै हुँदा रहेछन्

आफ्ना लागि सात पुस्ता पुग्ने सम्पत्ति थुपार्दा रहेछन्

हलीलाई गाेरुभन्दा बढि जाेत्दा रहेछन्

हली नाेकर दास- मान्छे न‌‌‌‌ै गन्दा रहेनछन्

सम्पत्तिका लागि देश बेच्न तयार हुँदा रहेछन्

मालिक सबै उस्ताउस्तै हुँदा रहेछन् ।

 

अहिले मालिक नेता भएकाे छ

हली-- इमानदार कार्यकर्ता

पार्टीको दलेझाेले भएकाे छ

बुध्दि विवेक दिमाग गुमाएकाे नयाँ नाेकर भएकाे छ

सबथाेक गुमाएकाे

विचार गुमाएकाे

साेच गुमाएकाे

स्व गुमाएकाे

बुध्दि विवेक आस्था गुमाएकाे

अन्धा दलेझाेले

जति न‌ै मालिक फेरे पनि हली

हली-- हली नै मात्र भएजस्ताे

दलेझाेले सबथाेक गुमाएकाे

सबैभन्दा ठूलाे साेच गुमाएकाे

न्याय सत्य समानता गुमाएकाे

अहिले हली- "अन्धा दलेझाले" भएकाे छ !

 

२०७८ च‌ैत २०, धरान

लासमा सास फुक्नु छ

 

( कविता)

लासमा सास फुक्नु छ

 

सरणराई

 

लेख्न मन छ

केले लेखाैँ ? कलमले कि मनले

डुल्न मन छ

केले हिड्ने ? धनले कि तनले

धन छैन तन कमजाेर

तुल्बुलिरहने मन र डुब्न लागेकाे घाम

छैन काम

कसले दिन्छ माम

अक्करमा मात्र फल्दाे रहेछ दाम

जान ता पर्छ नै तर कसरी जाम

खटनमा हुँदैन छैन बसेकाे ठाम...

अब खटनमा पार्नु छ काम माम दाम र ठाम ।

 

दाससन्तान युगाैदेखि

सहयाेगका लागि हात थापेँ

हात मालिकलाई बुझाईसकेका रहेछाै

साेच्ने दिमाग खाेक्राे बनाईसकेका रहेछाै

हात,साेच र स्वतन्त्र अस्तित्त्व बुझाईसकेका रहेछा‌ै

दाससन्तान ! दाससन्तान तिमी महादास भईसकेछाै

हात नभएकाे

मत नभएकाे

साेच नभएकाे

मालिकले तिम्राे देश बेचेपछि देश नभएकाे

फगत तिमी मालिककाे राेबाेट दास हतियार

दास ! मरिसकेकाे लास ! दासलासबाट केकाे आश ...

 

दासैदासकाे सहरमा पनि

लासैलासकाे देशमा पनि

लासहरूमा जिउँदाे सास फुकेर

दासहरूमा साेच र स्वत्व भरेर

लासलाई जिउँदाे बनाएर

दासलाई मालिक बनाएर

नयाँ साेच नयाँ विचार राेपेर

नयाँ बाटाे हिँडेर हिँडाएर

दासहरूआफै मालिक भएकाे देश फुलाउनु छ

सुन्दर भाव, सुन्दर विचार र सु्न्दर जीवन-संसार बनाउनु छ !

 

२०७८/१२/११

(आजकाे कविता) कालाे दिन

 

(आजकाे कविता)

कालाे दिन

 

 

सरण रा

 

हिजाे कालाे दिन

आज कालाे दिन

भाेलि झन् महा कालाे दिन ?!

 

हिजाे बिकेकाहरूले ल्याएका कालाे दिन

बिकेका कुकुरका पछि लागेका "बाैलाहा कुकुर"हरूले थामेका

आजका कालाे दिन ।

 

के कुकुरहरू बाैलाएर मरेपछि पनि रहिरहला कालाे दिन ?

कालाे मेटेेर उज्यालाे पाेख्न जान्याैँभने

(उज्यालाेमा बाैलाहा कुकुरहरू बाँच्तैनन्)

बाैलाहा कुकुरहरू मरे पछि पनि रहिरहला र कालाे दिन ?!

२०७८/११/१५/१

कविता (उच्छ्वास कविता) साथ

 

कविता (उच्छ्वास कविता)

साथ

 

सरण राई

 

मलाई साथ दिने

म नै हुनुपर्छ ।

स्वास्थ्य तन भएकाे म

स्वच्छ मन भएकाे म

तन मन मिलेकाे म भए सम्म

हुन्छु रहन्छु म ।

सदैव त जिउँदाे काे रहन्छ र ?!

 

तन नभएपछि मन हुने कुरै भएन

तन नभए पनि म नभएकाे मलाई साथ दिने

मेरा कृति, विचार र कार्यहरू हुन्छन्

र

म नभएकाे मलाई साथ दिईरहने हुन्छन् !

 

 ***

 

२०७८/११/७,धरान

 

 

हड्डी

 

(आजकाे कविता)

हड्डी

 

सरण राई

 

मान्छे भ्रष्टाचारको हड्डी खान

कुकुर बन्दाेरहेछ

आफै बेचिएपछि देश बेच्न तयार हुँदाेरहेछ

यिनीहरूका पछि लाग्ने बाैलाहा कुकुर बन्दाेरहेछ

मान्छे कहाँ खाेज्नु? कुकुर कुकुरै संसार हुँदाेरहेछ !

 

मान्छे भ्रष्टाचारको हड्डी खान कुकुर बन्दाेरहेछ ।

 

२०७८ कार्तिक २० शनिबार, भाइटिका